Ağız Yaralarında Ne Yapmalı? - Sağlık Paneli

Temel olarak ağızdaki herhangi bir nedene bağlı yaralar( diş, dolgu, protez vb) ve herhangi bir hastalığın belirtisi olan yaralar olarak ayrılabilir

Temelde kaç tip ağız yarası vardır, sınıflama yapılabilir mi?

Temel olarak ağızdaki herhangi bir nedene bağlı yaralar( diş, dolgu, protez vb) ve herhangi bir hastalığın belirtisi olan yaralar olarak ayrılabilir. Ayrıca yüzeysel ve derin yaralar, ağrılı ve ağrısız yaralar, yumuşak veya sert yaralar, kendiliğinden kanayan veya kanamayan yaralar olarak ayrılması da teşhis bakımından önemli olabilir.

— Bir yara için en önemli kriter görüntüsü mü, yoksa uzun süre geçmemesi midir?,

Uzun süre geçmemesi veya geçip tekrarlaması, sertliği veya çene altı bezesi yapıp yapmadığı, ateş ile birlikte olup olmadığı olası ihtimalleri sınıflama bakımından önemli kriterlerdir. Ayrıca görüntü de önemli olabilir; çevresinden kabarık, yüzeyi girinti-çıkıntılı vb gibi.

- En sık hangi tip yaralara rastlanıyor?

*Aft denen kendiliğinden oluşan, ağrılı yaralar

*Takma diş kullananlarda protez vurukları

*Bazı hastalık tablolarında ağızda görülen yaralar

*Yapılan tedavilere bağlı ” yan etki “ olarak ortaya çıkan yaralar (kemoterapi vb)

—En sık rastlanan aftlar neden oluşuyor?

Ağız mukozasının direnci önemli bir faktör, herkeste oluşmuyor, genelde de gençlerde oluşuyor. Stres oluşturan psişik durumlar, bazı yiyecekler kırık bir diş-dolgu- protezin tahrişi oluşumu kolaylaştırıyor. Duyarlı kişilerde sert diş fırçası veya kızarmış ekmeğin tahrişi bile aftların çıkmasını hızlandırabiliyor. Çok sigara içenlerde normalde aft görülmüyor, böyle bir kişinin sigarayı bırakması ile de birdenbire aftlar ortaya çıkıyor( bu ilişki tabii ki sigara içilmesinin iyi olması anlamına gelmiyor, aftı başka türlü önlemek mümkün)

— Normalde aftlar hangi sıklıkla görülür?

Yatkınlık çok önemli(ailesel yatkınlık), buna genetik özellik olarak bazı uyaranlara karşı daha şiddetli ve hassas reaksiyon da denebilir. Biraz önce bahsedilen mekanik tahrişler veya patlıcan, ceviz, domates, çilek, çikolata vb. bazı yiyeceklerin kimyasal içeriği de aftı başlatan faktör olabilir. Aftlar 1 hafta 10 gün içerisinde kendiliğinden geçiyor, genelde 2 ayda bir

çıkıyor ise sürekli tekrarlayan aft hastası(kronik rezidiv yapan aft)’’ denebilir. Ender olarak hormonal faktörlere bağlı kadınlarda regl dönemlerinde ayda bir tekrarlayan aftlar vardır.

—Aftların biran için geçmesi için uygulanacak yöntem var mıdır?

Sonuçta kendi kendine geçen bir yara, bu bakımdan sürenin ağrısız geçmesini sağlamak önemli. Nedeni ortadan kaldırmasa da yarayı uyuşturmak ve ağrıyı yok etmek uygun bir yaklaşım. Bunun için, gargara tarzında solüsyonlar kullanılır. Yaranın dış ortamla ilişkisinin kesilmesi ağrıyı azaltıyor ( sürtünme yok oluyor),bunun için yapışkan krem ile yarayı örtmek veya son zamanlarda üzerine yapışkan ve zamanla eriyen tablet şeklinde koruyucu madde koymak yardımcı oluyor.

Vitamin eksikliği düşüncesiyle vitamin almanın anlamı yoktur. Eski metod olan kimyasal maddeyle yakmak da anlamsızdır. Son zamanlarda soft lazerin doku tamir mekanızmasında hızlandırıcı olduğu düşüncesiyle kullanımı vardır, denenebilir. Önemli olan oluşmasını engellemektir. Bu konuda özel hazırlanan bir gargara ile ağız mukozasının dayanıklılığını artıran yaklaşımları oral diagnoz kliniğinde uzun zamandır başarılı bir şekilde uyguluyoruz.

—Sık aft sorunu yaşayan birisi mutlaka hekime başvurmalı mıdır?

Tabii ki, aft şeklindeki yaranın herhangi bir hastalık tablosunun yan belirtisi olup olmadığının tespit edilmesi lazımdır. Biraz önce saydığımız önlemlerle belkide kişi ağrıyı azaltarak altında yatan bir hastalığın teşhisi şansını da yok edebilir. Genel hastalık tablosu olarak ilk akla gelenler Behçet Hastalığı, barsaklardaki Crohn Hastalığı, demir anemisi, nötropeni- agranulositoz gibi kan tablosu hastalıkları (hematolojik hastalıklar) düşünülebilir.

—Başka hangi hastalıklar ağızda yarayla beraber gözükebilir?

Tüberküloz, frengi, kanser, uçuk virusu hastalıkları tablosu, anemi, lösemi, erozyonlu liken, erozyonlu lökoplaki, pemfigus gibi derinin soyulmayla karakteristik hastalıları başta olmak üzere birçok değişik durumda yara gözükebilir. Sadece görüntüyle tanı koymak mümkün değildir. Teşhis için mutlaka başka belirtiler ve tetkikler gerekir.

—Bu tip yaralarda mutlaka konuyla ilgili bir hekime başvurulması gerekir mi?

Tabiî ki, hayati sonuçları olabilecek değişikliklerde zaman çok önemli, bunu kaçırmamak lazım. Veya önemli sonuçları olmasa bile rahatsızlığın geçmemesi hastada “acaba kötü bir şey mi” düşüncesiyle huzursuzluk ve endişe yaratabiliyor. Bu nedenle durumun açıklığa kavuşturulmasında fayda var. Böyle şikayetlerde diş hekimliği fakultesi Oral Diagnoz ( ağız ile ilgili teşhis ) kliniğine başvurulabilir.

—Çocuklarda ve bebeklerde de ağız yaraları görülüyor mu, bu durum nasıl anlaşılır?

Daha az oranda olmak üzere evet görülebilir. En sık rastlananlar aft, coğrafya dili, uçuk virüsü ile ilgili enfeksiyon tablosu. Küçük çocuklar “ağzımda bir yara çıktı” diye bunu ifade edemeyebilirler, ağrıya bağlı huzursuzluk mızıldanma, ağrı nedeniyle yutkunamamaya bağlı ağızdan salya akışı önemli işaretler olabilir. Çocuğun bazı yiyecekleri sevmemesi de ağızdaki bir yaraya bağlı oluşan ağrıyla ilgili olabilir. Örneğin patlıcan, domates, ceviz, portakal vb. yiyeceler yukarıda bahsedilen bazı tablolarda rahatsızlık verdiğinden çocuklar otomatik olarak bu yiyecekleri sevmeyebilirler.

Ayrıca süt bebeklerinin damaklarının temizlik amacıyla bir bez yardımıyla silinmesiyle de yaralar oluşabilir. Bazen de alt süt kesici dişlere dilin sürtünmesiyle dilaltında yaralar oluşabilir.

Dişlerdeki çapraşıklık da yatkınlığı olanlarda yanak ve dudakta yaralar oluşmasına neden olabilir, bazen de bu durumu tedavi etmek için kullanılan teller ( ortodontik tedavi) aynı şekilde yaralanmalara neden olabilir.

—Diş veya protezlerin vurmasıyla oluşan yaraların sürekli olması ilerde daha ciddi durumlara yol açabilir mi?

Diş protezinin materyaline bağlı önemli bir değişiklik olması söz konusu değildir; fakat ağrı eşiği yüksek olan ( ağrıya dayanıklı ) kişiler gerçekten önemli olabilecek bir hastalığın belirtisi olan yara oluştuğunda,ağrıyı hafife alıp “protez vurması” gibi bir nedene bağlayarak zaman kaybedebilirler. Özellikle vurdumduymaz kişilerde, algılama- irdeleme problemi olan ileri yaşlılarda, alkoliklerde günlük pratikte bu tür davranışla daha çok rastlıyoruz. Eğer bu yara kanserle bağlantılı ise böylesi bir hafife almanın ne derece önemli sonuçlar çıkartabileceği açıktır.

—Ağızda oluşan kanser yarası erken dönemde nasıl belirti verebilir?

15 gün içinde geçmeyen her yara bir tanı konana kadar şüpheli sınıfında değerlendirilmelidir! Bu durumda geçmeyen yara, üzeri düzgün olmayan şişlik, ağrı, sertlik, şişlikteki kenarın kabarıklığı, kanama, kötü koku, dişlerde ani sallanma, protezlerin ani gelişen uyumsuzlukları, çene altı bezelerinin şişmesi, yaranın üzerinde oluşan beyazlıklar bu konuda önemli işaretler olabilir.

Anahtar Kelimeler: ağız yarası , aft , aft tedavisi , sigara ve aft , protez vuruğu , ağızda kanser yarası

Paylaş ve Kaydet