Günümüzde KOAH önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavini amacı sadece mevcut bulguları ortadan kaldırmak değil aynı zamanda hastalığın ilerlemesini önlemek, hastanın egzersiz kapasitesinin arttırılmak, yaşam kalitesinin iyileştirmek, alevlenme sıklığını ve sürelerini kısaltmak ve ölüm riskini azaltılmaktır.
 

 
Bu amaçlara ulaşabilmek için tedavi yaklaşım basamakları;

• Risk faktörlerinin belirlenmesi ve azaltılması,
• Stabil bir hastada semptomların kontrolü,
• Ağır hastalığın ve alevlenmelerin tedavisidir.

Risk faktörlerinin azaltılması
 

Sigara bıraktırma:

Sigara alışkanlığının en önemli risk faktörü olması nedeniyle tüm KOAH hastalarının bu alışkanlıktan vazgeçmeleri sağlanmalıdır. Sigarayı bırakma akciğerin fonksiyonel kayıbını yavaşlatacak ve hastalığın ilerlemesini durduracaktır. Sigara ne kadar erken bırakılırsa o kadar büyük yarar elde edilir. Sigara ileri yaşlarda bırakıldığında beklenen yarar azalmakla birlikte hangi yaşta bırakılırsa bırakılsın ömür üzerine etkisi olumludur. Her hasta bu konuda bilinçlendirilmeli ve sigarayı bırakması önerilmelidir. Bunun dışında ilaç tedavisi olarak nikotin replasman tedavisi önerilmelidir. Bu amaçla üretilen nikotin sakızlar, transdermal bantlar, nazal sprayler ve inhaler nikotin bulunmaktadır. Ayrıca nikotin içermeyen, dopamin ve noradrenalin transmitter sisteme etkili bir nontrisiklik antidepresan ürün olan Bupropion HCL de bu amaçla kullanılmaktadır.
 

İnfeksiyonlardan korunma:

Yaşlı KOAH hastalarında grip aşıları ile influenza infeksiyonun sıklığının azaltır ve ölüm riskini azaltır. Bu nedenle 65 yaşının üzerindekiler mutlak olmak üzere, tüm KOAH hastalarına düzenli olarak her yıl grip aşısı yapılmalıdır. Kanıtlar grip aşısının yararı kadar güçlü olmasa da 5 yıl koruculu olduğu bilinen pnömokok aşıları da önerilmektedir.
Diğer: Çevresel ve mesleksel riskler varsa hastalar bunlardan uzaklaştırmalıdır. İç ve dış ortam hava kirliliğinin etkisi azaltılmalıdır.

Nefes Açıcı Tedavi:
Günümüzde nefes açıcı ilaçların hedefi bronş düz kasındaki spazmı çozülmek ve iltihabi hücre yoğunlaşmasını azaltmaktır. Bu ilaçların çoğu sprey(fıs-fıs) olarak üretilmiş bulunmaktadır. Yaşlı hastalar çoğunlukla sprey ilaçlara uyum sağlamakta güçlük çekmekte ve dolayısı ile ilaçlardan beklenen etki elde edilememektedir. Bu nedenle ilaçların kullanım şekli hastaya ayrıntılı olarak anlatılmalı ve uygulaması yapılmalıdır ve bizzat hastaya yaptırılarak öğretilmelidir. Uyum sağlayamayan hastalara ilaçları nebülizitör denilen aletlerle verilebilir. Bu aletlere ihtiyacı belirlenen SGK güvencesi altındaki hastalar rapor karşılığı bu aletleri SGK’dan alabilirler.

Nefes açıcı ilaçlar etki süreleri bakımından kısa ve uzun etkili olmak üzere iki çeşittirler:

1-Kısa etkililer: Bunaların etkileri ilaç alındıktan 5-15 dakika sonra başlar ve 2-4 saat sürer. İyi tolere edilirler. En sık yan etkisi ellerde titremedir.
 

2-Uzun etkililer: Etkisi 1-2 dakikada başlar ve 9-12 saat sürer. Bu ilaçların en önemli yan etkileri doza bağlı taşikardi gibi kardiyovasküler yan etkilerdir.

Birçok yaşlı KOAH hastasının aynı zamanda koroner hastası da olması nedeniyle bu ilaçlar yaşlı KOAH hastalarında dikkatle kullanılmalı ve hastalar yakından izlenmelidir. Ellerde titreme olabilir ki bu yaşlılarda sorun oluşturabilir. Ayrıca hipokalemi, hiperglisemi, serum laktat, piruvat ve serbest yağ asitlerinde artış gibi metabolik yan etkiler de vardır. Bu ilaçları kullanan özellikle yaşlı hastaların bir kısmı ek kardiyolojik hastalıkları da olabileceği için müşterek olarak, mutlak bir kardiyolog tarafından da izlenmelidirler.
 

Kortizon Tedavisi:
Kortizonun KOAH tedavisindeki yeri tartışmalı bir konudur. Rutin olarak kullanılmaları önerilmemektedir. Etkisi kadar yan etkileri de çok güçlü bir ilaçtır. Bu nedenle mutlaka bir hekim denetiminde kullanılmaları gerekir. Bazı hastalarda gerekebilir. Sprey, tablet ve injeksiyon formları vardır. stabil KOAH hastalarında tablet ya injeksiyon formları önerilmemektedirler. Akut bir alevlenme ile hastaneye yatan ağıt KOAH hastalarının tedavisinde bronkodilatör tedaviye ek olarak oral ya da intravenöz olarak kortizon kullanılabilir. Bu tedavinin semptomların düzelme hızını arttırdığı, hastaneden yatış süresini kısalttığı, alevlenme sıklığını azalltığı gösterilmiştir. Tedavi süresi iki haftayı aşmamalıdır. Yaşlı KOAH hastalarında çok dikkatle kullanılmalıdır. Sprey olarak kullanılan kortizonlu ilaçların lokal yan etkileri vardır. Bunlar ses kısıklığı ve ağız içi aftlardır. İlaç kullanıldıktan sonra hastalara ağızlarını çalkalamaları vr çaalkalama suyunu tükürmeleri ile bu lokal yan etkiler büyük oranda önlenebilmektedir.

Antibiyotikler
 

KOAH’ lılar, özellikle kış aylarında çok sık bronş enfeksiyonu geçirirler. Bu dönemlerde hastaların öksürük ve balgam çıkarma şikayetleri arttığı gibi, nefes darlığı da fazlalaşır. Bu dönemde antibiyotik kullanılması gerekir. Uygun antibiyotik seçilebilmişse tedavi süresi 7-10 gün olmalıdır. Antibiyotik seçimi de mutlaka doktor tarafından yapılmalıdır. Rastgele antibyotik kullanılması sakıncalıdır. Bazı durumlarda antibiyotik seçimi balgam kültürleri ile yapılmalıdır. Koruyucu amaçlı antibiyotik kullanılması doğru değildir.
 

Balgam söktürücüler ve antioksidanlar
 

Kronik bronşitin temel semptomlarından biri balgam artışı olması nedeniyle sekresyon çıkışının kolaylaştırılması ile hastanın akciğer fonksiyonlarının düzeleceği inanışı yaygındır. Bu amaçla üretilmiş ilaçlar vardır. KOAH’un rutin tedavisinde önerilmemekle birlikte bazı hastalarda yararlı olabilmektedir. Anti oksidan ilaçların KOAH’ın şiddetini ve akut alevlenme sıklığını azalltığı ve akciğer fonksiyonlarını düzelttiğini gösteren bazı kanıtlar vardır.
 

KOAH’da özel tedaviler
 

Pulmoner rehabilitasyon
 

Kronik obstruktif akciğer hastasında pulmoner rehabilitasyon ilaç tedavisi yanısıra eğitimli bir fizyoterapist tarafından yapılması gereken çok önemli bir tedavidir. Hastanın semptomlarını azaltmek, fiziksel ve emosyonel açıdan yaşam kalitesini düzeltmek ve yükseltmek düzenli bir rehabilitasyon programı ile gerçekleşebilir. Hastanın fiziksel kapasitesini artırmak amacı ile egzersiz eğitimi verilir. Bunlar solunum kas egzersizleri, alt ve üst ekstremite egzersizleri, diyafram solunumu, gevşeme pozisyon ve teknikleridir. Balgam mobilizasyonu için vibrasyon, perküsyon, ve postural drenaj gibi tekniklerle semptomatik iyiliğe katkı sağlanır. Rehabilitasyon multidisiplener bir tedavidir. Bu nedenle hastanın sadece egzersiz tolensını artırmak amaçlı programlar yetersizdir. Aynı zamanda beslenme eğitimi, bronkodilatör ilaçların kullanılmasına ilişkin eğitim, uyku sorunlarının tanımlanması ve tedavisi, psikososyal destek gibi ögeleri de vardır.
 

Psikoaktif tedavi
 

Kronik obstrüktif akciğer hastalarında özellikle ileri yaşlarda depresyon, endişe, ölüm korkusu ve uyku bozuklukları oldukça sık görülür. Hastaların bu açıdan da destek tedavisine gereksinimleri vardır.
Oksijen tedavisi
 

Kronik solunum yetersizliği olan KOAH hastalarında günde en az 15 saat olmak üzere sürekli oksijen tedavisi uygulama gereği vardır. Günde en az 15 saat süre ile uygulanan düşük akımlı (dakikada 1,5-2 lt) sürekli oksijen tedavisinin hastanın ömür beklentisini uzatır. Sürekli oksijen kaynakları çok çeşitlidir. Basınçlı gaz, sıvı oksijen kaynakları ve oksijen konsantratörleri vardır. Hastalar için en uygun yöntem tercih edilir. Oksijen konsantratörleri hasta ev ortamında iken en uygun kaynaktır. Elektrikle çalışan bu aletler, havadaki oksijeni konsantre ederek hastaya sürekli oksijen verilmesini sağlar. Hastaların evleri dışında, örneğin yolda yürürken de oksijen almalarını gerektiğinde sıvı okisjen kaynakları kullanmaları gerekir. Oksijen hastaya standard kanüller, rezervuar kanüller ve maskeler aracılığı ile verilebilir. Hasta hangi sisteme uyum gösterirse onu seçmek gerekir. Şiddetli oksije yetersizliği olanlarda maskeler daha uygun olur. Karbondiyaksidi yükselmiş olan ağır KOAH olgularında evde invasiv olmayan mekanik vantilasyon tedavisi uygulanmalıdır. Stabil KOAH olgularında bu tedavinin yeri yoktur. Ülkemizdeki SGK kapsamındaki kriterlere uygun olan hastalara sağlık raporu karşılığında bu aletler ücretsiz olarak sağlanmaktadır. Oksijen de ilaçlar gibi sadece doktor önerisiyle ve onun denetiminde kullanılmalıdır. Oksijenin gereğinden fazla alınmasının da çok önemli sakıncaları vardır.
 

Cerrahi tedavi

Dikkatle seçilmiş stabil ve aşırı havalanma bulguları olan KOAH olgularında solunum fonksiyonlarını iyileştirmek amacı ile büllektomi ya da hacim küçültücü cerrahi uygulanabilir. Ancak hasta seçimi çok önemlidir ve cerrahinin ekleyeceği ek riskler çok iyi değerlendirilmelidir.
 

Anahtar Kelimeler: Cerrahi tedavi , Oksijen tedavisi , Psikoaktif tedavi , Pulmoner rehabilitasyon , Sigara bıraktırma

Paylaş ve Kaydet